“Vanmorgen hadden we, toen we naar beneden liepen vanaf Telpost Berkheide, zeven Oranje zandoogjes langs het schelpenpad” mailde René van Rossum met de bijgaande foto.
Ik heb me nooit zo verdiept in het fenomeen zandoogjes. Klinkt veel, maar is dit ook zo? Hoe algemeen is het Oranje zandoogje eigenlijk in de duinen, hoe is het landelijk verspreidingsgebied? Het laatste is eenvoudig terug te zoeken op de site van de Vlinderstichting en voor het voorkomen in de duinen heb ik gegrasduind in Holland’s Duinen (nr. 66). Het lastigste was nog om Holland’s Duinen terug te vinden op de site van Dunea.
De rupsen van zandoogjes leven op gras, zo ook die van het Oranje zandoogje. De vlinders zijn vooral in juli en augustus te zien. De Vlinderstichting geeft aan dat, waar hij voorkomt, de dichtheden van mannetjes hoog zijn. Ze vliegen laag boven de vegetatie, op zoek naar vrouwtjes. Ze zonnen ook graag met uitgespreide vleugels (i.t.t. bijvoorbeeld het Hooibeestje dat de vleugels gesloten houdt). In dat licht klinkt de waarneming van René logisch.
In Holland’s Duinen van november 2015 is een artikel opgenomen over het voorkomen (lees: de achteruitgang) van dagvlinders in Meijendel (Van der Meijden & van Swaay, 2015). Inmiddels wat gedateerd, maar heel veel zal er niet veranderd zijn.
Verreweg de algemeenste dagvlinder was het Bruin Zandoogje, op afstand gevolgd door het Icarusblauwtje en het Hooibeestje. De zandoogjes van Meijendel, op volgorde van algemeenheid:
1. Bruin zandoogje, 2. Hooibeestje, 3. Bont zandoogje, 4. Heivlinder, 5. Oranje zandoogje, 6. Koevinkje, 7. Argusvlinder.
Het Oranje zandoogje blijkt dus één van de schaarse zandoogjes in de duinen te zijn. Ter vergelijking: het Bruin zandoogje kwam 18 maal zoveel voor dan het Oranje zandoogje in Meijendel. Landelijk blijkt het Oranje zandoogje een mysterieuze verspreiding te hebben. Ze komen namelijk alleen voor beneden de grote rivieren, de duinen van Zuid-Holland en de zandgronden van de drie noordelijke provincies. Waarom ze het midden van Nederland, met bijvoorbeeld de Veluwe, overslaan is een raadsel. De Vinderstichting heeft overigens nog een handig overzicht voor de herkenning van zandoogjes. Toch wel een interessant vlindertje…
Oranje zandoogje – René van Rossum
Ze zijn echt talrijk nu in Berkheide. Onlangs zag ik er eentje in kavel 5a, en een wolkje van 15 exemplaren op een noordhelling in kavel 5.
In de Van Dixhoorndriehoek te Hoek van Holland zijn ze ook algemeen.
Ooit zag ik er een in de duinen ten n van Wijk aan Zee, dus ver buiten het verspreidingsgebied. Ze kunnen dus tamelijk ver zwerven. Dit maakt het weinig veranderlijke verspreidingsgebied (althans in de duinen) des te mysterieuzer.
Joop, bedankt dat je ons wees op de Oranje zandoogjes. Anders was ik er aan voorbijgelopen, veronderstellend dat het Bruine zandoogjes zouden zijn.
Vanmorgen had ik zeker 8 Oranje zandjes op het stuk tussen plas 3, langs de Witte Berg tot plas 5. (Ik heb ze ingevoerd in Waarneming.nl.)
Het aardige was dat ik er ook enkele Hooibeestjes zag, 1 Bruin zandje en 1 Bont zandje. Dus 4 soorten Zandoogjes op een klein stukje duin!