Op dit moment staat het Jacobskruiskruid massaal in de duinen te bloeien. Hij groeit en bloeit zó uitbundig dat hij algemener is dan de verwante nieuwkomer Bezemkruiskruid, een bijzonder gezicht! Volgens Harry van der Hagen zijn er verschillende stammen van Jacobskruiskruid, waaronder een zeer giftige, die dit jaar tegelijk opgekomen zijn. Het massale voorkomen zou een verschijnsel zijn wat om de 7 à 8 jaar optreedt. Wellicht kan ik in een volgend nieuwsitem hier meer over vertellen.
Het valt me op (en mij niet alleen) dat het Jacobskruiskruid gemiddeld op graziger plaatsen staat als het Bezemkruiskruid. De laatste tref je het meest aan op verstoorde grond met kaal zand.
De naam Jacobskruiskruid is overigens niet geheel juist. Kruiskruiden behoren tot de Samengesteldbloemigen, ook wel Composieten genoemd. Dit is een zeer grote plantenfamilie, met bekende soorten als madeliefjes, asters en zonnebloemen. Wat je ziet als één bloem zijn in feite tientallen tot honderden bloemen, waarbij het hart wordt gevormd door kleine, zogenaamde buisbloempjes, en elk “bloemblad” is een straalbloem, waarvan één kroonblad enorme afmetingen heeft. Zo’n straalbloem (ook wel lintbloem genoemd) is een “kleurig uithangbord”, waar insecten op afkomen. Landinwaarts heeft Jacobskruiskruid grote straalbloemen, maar in onze duinen moeten we het stellen met planten die deze missen. Het Jacobskruiskruid in de duinen wordt zelfs tot een aparte ondersoort gerekend, genaamd Duinkruiskruid. Het is de waardplant van een algemeen rood-zwart vlindertje, de Jacobsvlinder. Deze vlinder komt uit geel-zwarte rupsen, de zebrarupsen. Geelzwart en roodzwart geven vaak giftigheid aan voor bijvoorbeeld vogels. In dit geval zijn de rupsen giftig omdat ze van het giftige duinkruiskruid eten (en zelf hebben ze er geen last van…) en de vlinders hebben deze gifstoffen (alkaloïden) opgeslagen in hun lichaam, zodat ze ook giftig zijn.
Bezemkruiskruid is een relatieve nieuwkomer, ooit uit Zuid-Afrika meegelift en aanvankelijk vooral langs spoorlijnen groeiend, is nu de dominante soort kruiskruid (in andere jaren) die hele duinhellingen geel kleurt. Hij is eenvoudig van Duinkruiskruid te onderscheiden doordat deze soort wel lintbloemen heeft en meer grasachtige bladeren. Het geel van de bloemen is ook helderder dan dat van Duinkruiskruid. Merkwaardig genoeg blijkt alleen Bezemkruiskruid in onze fotogalerij te staan, dat krijg je met algemene planten, die ziet iedereen over het hoofd…
Hieronder foto’s van het massale Duinkruiskruid, een Bezemkruiskruid op kaal zand Op de derde foto staat een derde soort die beduidend minder algemeen is en ook minder opvallend, het kleinere Boskruiskruid. Deze soort vind je vooral op beschaduwde plekken.